वर्षाऋतूत (पावसाळ्यात) हवा ओलसर व थंड असते. कपडेही ओलसर राहतात. आकाशातील ढगांमुळे सूर्यदर्शन होत नाही. पाणी गढूळ असते. यात पालापाचोळा पडून ते आंबूस होते. या सर्वांचा परिणाम म्हणून पावसाळ्यात भूक मंदावते. म्हणून अग्नी (भूक) तेजस्वी राहील, असेच पदार्थ ( अन्न पाणी ) सेवन करावे. या ऋतूच्या प्रारंभी बस्ती ( एनिमा ) घ्यावा. तांदूळ, गहू ही … Read more
ग्रीष्म ऋतूतील ( एप्रिल मे ) आहार विहार ग्रीष्म ऋतूत ( एप्रिल मे मध्ये ) ऊन कडक पडते. त्यामुळे शरीरातील कफदोष क्षीण होतो. कफ क्षीण करणारी कारणे टाळावीत. या दिवसात गोड, हलके, स्निग्ध, थंड व पातळ अन्न खावे. या दिवसांत धान्याची पेज घेणे उत्तम आहे. थंड पाण्याने स्नान करावे साखर पाणी मिसळून सातूचे पीठ घ्यावे. … Read more
आजकाल माणसाची ‘ झोपे’ची व्याख्या बदलली आहे. घेणारे १०,१२ तास सुध्दा झोप घेतात नाहीतर काही जणं दिवसातून ४,५ तासच झोप घेतात. यांत्रिक युगामध्ये पैशाच्या मागे काहींना पळता पळता विश्रांती घ्यायला, पुरेशी झोप घ्यायलाही सवड नसते. काहींना भरपूर ताणतणाव वाढल्यामुळे झोपही शांत लागत नाही. शारीरिक दमछाक आणि मानसिक ओढाताण त्यात पुरेशी झोप नाही यामुळे अनेक आजारांना … Read more
पूजा आणि धार्मिक कार्यात त्याचा वापर करण्यापासून ते ‘पान’ म्हणून खाण्यापर्यंत, सुपारीच्या पानांमध्ये औषधी गुणधर्म आहेत आणि अनेक रोगांवर उपचार करणारे आरोग्य फायदे आहेत. व्हिटॅमिन सी, थायामिन, नियासिन, रिबोफ्लेविन आणि कॅरोटीन सारखी जीवनसत्त्वे सुपारीच्या पानांमध्ये आढळतात आणि ते कॅल्शियमचा उत्तम स्रोत आहेत. सुपारीचे पान एक सुगंधी असल्याने, आपण ते सहजपणे आपल्या घरात शोभेच्या वनस्पती म्हणून … Read more
आपल्यापैकी बहुतेकांना मधाचे सौंदर्यसाठी फायदे माहित असतील, परंतु तुम्हाला माहित आहे का की वजन कमी करण्यासाठी देखील मध एक प्रभावी औषध आहे? मध एक अशी गोष्ट आहे, जी आरोग्यासाठी फायदेशीर तर आहेच पण त्याची चवही उत्तम आहे. ज्यांना मिठाई खाण्यास मनाई आहे ते देखील मध वापरू शकतात. त्याच बरोबर आपण वजन कमी करण्याचे मार्ग शोधत … Read more
आयुर्वेदानुसार, हे ‘पित्त’ किंवा शरीरातील उष्णता आहे जी शरीरातील चयापचय क्रिया सामान्यपणे कार्य सुरळीत चालवते. जेव्हा पित्त दोष वाढतो तेव्हा शरीरातील उष्णता जास्त होते. शरीरातील उष्णतेतील ही वाढ अचानक आणि अनिष्ट असते आणि परिणामी शरीरातील सामान्य चयापचय आणि रासायनिक असंतुलनात व्यत्यय येतो. मुरुम, छातीत जळजळ, त्वचेवर पुरळ आणि अतिसार यांसारख्या लक्षण दिसुन येतात, कश्या प्रकारे … Read more
रक्तदाब वाढण्याचा विकार मध्यम वयात ४५ ते ६५ वर्षामध्ये होतो. ३५ वर्षाचे खालील माणसांना मात्र रक्तदाब वाढल्याचे फारसे आढळून येत नाही. एखाद्या माणसाचा रक्तदाब वाढला आहे किंवा नाही हे ओळखण्याची पद्धती सांगितली आहे. माणसाचा वरचा रक्तदाब (Systolic Blood Pressure) १५० mm of Hg. पेक्षा अधिक असेल अथवा खालचा रक्तदाब (Diastolic Blood Pressure) 90mm of Hg. … Read more
निसर्गाचा समतोल आणि वनौषधी ची उपयुक्तता वनौषधी आणि प्राणी मात्रांच्या जाती नष्ट होऊ लागल्या अनेक वनस्पतींमध्ये विलक्षण औषधी गुणधर्म असतात हे तुम्हाला माहित आहेच. सध्याच्या युगात अॅलोपथीने कॅन्सर, एडस्, सोरॅसेस, कुष्ठरोग यासारख्या रोगांवर उपचार तर शोधले आहेत परंतु त्यांचे आधुनिक तंत्र व औषधांचे भयानक साइड इफेक्टस होऊ लागले. त्यामुळे सर्वांच्या एक गोष्ट लक्षात आली ती … Read more
गर्भावस्थेमध्ये बाळ हे पूर्णतः आईच्या पोषणमूल्यांवर अवलंबून असते. जर आईचे वजन योग्य वजनापेक्षा कमी असेल तर बाळाला योग्य प्रमाणात आणि उत्तम प्रतीचे पोषण मिळत नाही आणि बाळाच्या वाढीला त्रास होतो. याउलट, आईचे वजन अतिप्रमाणात असल्यास गर्भाशयाकडे जाणाऱ्या रक्तपुरवठ्यात अडथळा येऊन बाळाच्या वाढीवर परिणाम होतो. आईने चुकीच्या पद्धतीने आहार घेतल्यास गर्भावस्थेमध्ये आईच्या तसेच बाळाच्या वाढीवर त्याचा … Read more
दम्याचे आजारामध्ये श्वासोच्छ्वासाची क्रिया जलद चालते यावरून हा रोग ओळखता येतो. सामान्यतः हा रोग मोठ्या माणसात आढळतो. स्त्रियांपेक्षा पुरुषांमध्ये याचे प्रमाणे अधिक असते. अनुवंशिकताही आढळून येते. स्थलांतर झाले, जेवण अधिक झाले तर रोगाची सुरूवात होते. हिवाळ्यात किंवा हवा कुंद असली तर याची सुरूवात होण्याची शक्यता असते. रोगास बहुत करून तारुण्यावस्थेत प्रारंभ होतो. दमेकरी माणसास दमा … Read more
