Toothpaste (टूथपेस्ट) दातांसाठी उपयोगी की विषारी?
आपण रोज सकाळी उठल्यावर सर्वात आधी काय करतो? – दात घासतो.
ही सवय इतकी अंगवळणी पडली आहे की आपण एक क्षणही विचार करत नाही की आपण जे toothpaste वापरतो, त्यात नेमकं काय आहे? आणि ते आपल्या शरीरासाठी खरंच सुरक्षित आहे का?
बाजारात मिळणाऱ्या बहुतेक toothpaste ब्रँड्स आपले दात स्वच्छ, पांढरे आणि निरोगी ठेवण्याचे दावे करतात. त्यात गोड सुगंध, थंडावा देणारे घटक, चमक आणणारे रसायनं आणि वेगवेगळ्या रंगांचे थर असतात – जे पाहायला आकर्षक वाटतात. पण या चमकदार पॅकेजिंगच्या मागे अनेक वेळा असे घटक लपलेले असतात जे आपल्या शरीरासाठी हानिकारक असतात.
Toothpaste ही फक्त दातांवर वापरायची गोष्ट असली तरी ते तोंडाच्या श्लेष्मा (mucous membrane) द्वारे थेट रक्तप्रवाहात पोहोचू शकते. काही वेळा लहान मुलं दात घासताना चुकून पेस्ट गिळतात. अशा परिस्थितीत जर त्या पेस्टमध्ये विषारी रसायनं असतील, तर त्याचे दुष्परिणाम संपूर्ण शरीरावर होऊ शकतात – आणि हे परिणाम हळूहळू, नकळत घडत जातात.
बऱ्याच toothpaste मध्ये fluoride, triclosan, SLS (sodium lauryl sulfate), artificial रंग आणि सुवास, असे घटक वापरले जातात जे थोडक्यात उपयोगी वाटले तरी दीर्घकाळ वापरल्यास शरीरावर दुष्परिणाम करतात. विशेषतः लहान मुलं, गर्भवती स्त्रिया आणि ज्यांना त्वचाविकार किंवा थायरॉईडसारखे त्रास आहेत, अशा लोकांनी याबाबत अधिक सतर्क राहण्याची गरज आहे.
या सर्व गोष्टी लक्षात घेता, आपल्याला विचार करायला हवं की –
“आपण दातासाठी जे वापरतो, ते शरीरासाठी किती सुरक्षित आहे?”
🧪 Toothpaste मधील घातक घटक आणि त्याचे दुष्परिणाम
१. Fluoride (फ्लोराइड)
➡️ सामान्यतः दात मजबूत ठेवण्यासाठी फ्लोराइड वापरलं जातं.
➡️ पण जास्त प्रमाणात गेलं तर ते विषारी ठरू शकतं.
दुष्परिणाम:
▪️ हाडं ठिसूळ होणे
▪️ थायरॉईड फंक्शन बिघडणे
▪️ लहान मुलांमध्ये मेंदूवर परिणाम, शिकण्यात अडचणी
▪️ fluorosis – दातांवर पांढरे डाग
२. Sodium Lauryl Sulfate (SLS)
➡️ हे घटक पेस्टमध्ये फेस येण्यासाठी घालतात.
दुष्परिणाम:
▪️ तोंडात खरूज, अल्सर होणे
▪️ जळजळ व संवेदनशीलता
▪️ त्वचेला खाज, खवखव
३. Triclosan (ट्रायक्लोझॅन)
➡️ antibacterial म्हणून वापरतात.
दुष्परिणाम:
▪️ हार्मोन्समध्ये बिघाड
▪️ थायरॉईडवर परिणाम
▪️ लिव्हर व मूत्रपिंडावर ताण
▪️ शरीरात बॅक्टेरियांच्या नैसर्गिक संतुलनावर परिणाम
४. Artificial Colors आणि Flavors
➡️ चव आणि रंग आकर्षक वाटावा म्हणून वापरले जातात.
दुष्परिणाम:
▪️ हे घटक शरीरात साठत जातात
▪️ लिव्हर, किडनीवर ताण
▪️ एलर्जी व त्वचाविकार वाढण्याची शक्यता
५. Propylene Glycol
➡️ हे एक साखर-आधारित रसायन आहे, जे औद्योगिक antifreeze मध्ये वापरतात.
दुष्परिणाम:
▪️ त्वचेला खाज
▪️ मेंदूवर परिणाम होण्याची शक्यता
▪️ दीर्घकाळ वापरल्यास मूत्रपिंडावर परिणाम
✅ मग काय करावं?
🔹 आयुर्वेदिक, नैसर्गिक घटकांनी तयार केलेलं toothpaste निवडा
🔹 Fluoride-free, SLS-free पर्याय वापरा
🔹 घरगुती दंतमंजन – जसं की लिंबाच्या सालीचा पूड, सुंठ, मीठ, बाभूळ चूर्ण वापरणं
🔹 पेस्ट गिळण्याची शक्यता असलेल्या लहान मुलांना सुरक्षित व नैसर्गिक पर्याय द्या
कुठलेही हानिकारक केमिकल न वापरता , नैसर्गिकरीत्या तयार केलेले दंत टॉनिक (मंजन) ऑर्डर करण्यासाठी येथे क्लिक करा.
दात घासणं आवश्यक आहे, पण ते करताना शरीरावर परिणाम करणारे रसायनं आपण टाळायला हवे.
दातच नव्हे, तर आरोग्यही स्वच्छ ठेवा!