झोप न येणे

                    *अनिद्रा आधुनिक काळातील एक प्रमुख रोग मानला जाते. जर या आजारावर आपण लवकर उपाय करणे गरजेचे आहे, कारण अनिद्रा हे स्लो पॉइझन समजलं जातं जे हळूहळू आपल्या शरीराला कमजोर करते आणि नंतर आपले शरीर छोट्या छोट्या आजाराला बळी पडते…*

  मुख्य लक्षणे खालील प्रमाणे आहेत:
– झोप न येणे.
– डोके जड वाटणे.
– डोके दुखणे.
– चक्कर येणे.
– थकवा आणि दुर्बलता अनुभवला जातो.
– डोळ्यांत जळजळ होणे.
– चिडचिड होणे.

कारण
        निद्रानाशाची मूळ कारणे म्हणजे पोटदुखी, बद्धकोष्ठता, मानसिक ताण, भीती आणि चिंता इ. बराच वेळ टीव्ही पाहणे आणि चहा, कॉफी आणि इतर मादक पदार्थ आणि उत्तेजक पदार्थांचे सेवन करणे देखील झोपेला परावृत्त करते.  झोपताना कोणत्या ना कोणत्या विषयाचा विचार करत राहने आणि अस्वस्थ आणि तणावाचे नियोजन करा. घाणेरड्या व वाईट विचारामुळे मनात विकार निर्माण होतात, त्यामुळे झोप लागत नाही. 

उपचार
          त्वरित आराम मिळण्यासाठी हॉट फुट आणि हॅन्ड बाथ उपयुक्त आहे. मणक्याची पट्टी देखील अनेकदा झोप येण्यास मदत करते.
श्वासोच्छवास – श्वासोच्छवासाच्या त्रासात छातीवर लपेट गुंडाळणे फायदेशीर आहे. हिवाळ्यात रात्री झोपताना समशीतोष्ण पाण्याने आंघोळ करणे फायदेशीर ठरते. या आजारापासून कायमची सुटका करण्यासाठी लिंबू पाण्याचा एनीमा घेऊन पोट साफ करणे हा एक चांगला उपचार आहे. यानंतर पोटावर आणि कपाळावर थंड मातीची पट्टी लावावी. कोल्ड कटीस्नान चा नियमित वापर करणे देखील फायदेशीर आहे. सकाळी दव पडलेल्या गवतावर चालणे देखील फायदेशीर आहे. अशा रुग्णांसाठी त्वरीत फायद्यासाठी चहा, कॉफी सारखी नशा सोडून द्यावी. रुग्णांची झोपण्याची खोली देखील पुरेशी हवेशीर आणि खुली असावी. 

निद्रानाशाच्या रुग्णांना जेवणात जास्त तळलेल्या गोष्टी न घेतल्याने फायदा होतो.  ताजी फळे आणि भाज्यांवर अधिक भर द्यावा.  काही दिवस फळ आहार घेतल्यास, अनेक रुग्णांमध्ये निद्रानाशाचे मूळ कारण म्हणजे चिंता, तणाव, भीती, राग, द्वेष, मत्सर इत्यादी मानसिक स्थिती असते. त्यामुळे यमाचे पालन, नियम आणि योग निद्रा आणि ध्यान यांच्या सरावाने याचे निराकरण केले जाऊ शकते.  विपश्यना ध्यानाच्या सरावाने निद्रानाशावरही मात केल्याचे दिसून आले आहे. कुंजल आणि जलनेती सकाळी रिकाम्या पोटी केल्याने निद्रानाशात आराम मिळतो. 

सूर्यनमस्कार, ताडासन, कटिचक्रासन, सुप्तपवनमुक्तासन, सर्वांगासन, भुजंगासन, धनुरासन, वज्रासन, मंडुकासन, मत्स्यासन, पश्चिमोत्तानासन आणि शवासनाचा सराव योग अभ्यासकाच्या देखरेखीखाली करा. पायाच्या तळपायाला तुपाने मालिश करावी. थंडीमध्ये मध्ये नाडीशोधन, कपालभाती, आणि सुर्यभेदन तसेच उन्हाळ्यात शीतली आणि चंद्रभेदी प्राणायाम करणे अनिद्रा मध्ये फायदेशीर ठरते. विशेषत: झोपण्याच्या आणि खाण्याच्या सवयी आवश्यक आहेत. अनिद्रा च्या मूळ कारणाची शोध घेणे आवश्यक आहे. जोपर्यंत तो निराकरण होणार नाही तोपर्यंत अनिद्रा चालूच राहील.

वरील पैकी कुठलाही प्रयोग करण्याअगोदर तज्ञांचा सल्ला घ्यावा.